Jedna organizacja – podwójna misja – prezentacja książki Attili Szalaiego

16 stycznia 2020r. w salonie PSK im. J.Bema w Budapeszcie odbyła się pierwsza publiczna prezentacja książki wydanej przez stowarzyszenie, a będącej opracowaniem opartym przede wszystkim na źródłowych dokumentach nigdy do tej pory niepublikowanych, a znajdujących się w archiwach węgierskich, która powstała dzięki pracom badawczym autora, Instytutowi RETÖRKI, wsparciu rządu węgierskiego i staraniom PSK im. J.Bema oraz redakcji “Głosu Polonii”.

Książka Attili Szalaiego “Jedna organizacja – podwójna misja. Tolerowany katalizator na kadarowskich Węgrzech” wskazuje na to, że bemowcy powinni zdawać sobie sprawę z tego, że mają za sobą historyczną misję, którą stowarzyszenie sprawowało na tyle, na ile pozwalały mu skromne możliwości i warunki. W 2018 roku obchodziliśmy 60. rocznicę powstania Stowarzyszenia Kulturalnego im. J. Bema na Węgrzech, które przed 1990 rokiem było jedyną tego typu legalną organizacją na Węgrzech, skupiającą nie tylko tutejszą Polonię, ale także węgierskich sympatyków polskiej kultury i narodu, zainteresowanych pielęgnowaniem tradycyjnych wartości tysiącletniej przyjaźni polsko-węgierskiej. Władze komunistyczne nad Dunajem nie pozwalały na powstanie i działalność żadnej cywilnej organizacji o podobnym celu, podczas gdy w tym czasie w Polsce działały liczne towarzystwa przyjaźni polsko-węgierskiej. Pod egidą więc polskiej organizacji kulturalnej “Bem” siłą rzeczy często podejmował się i tej roli, i tej misji. Reżim Kádára czujnym okiem śledził działalność naszego stowarzyszenia, nie raz starając się ograniczać jego aktywność.

Książka A. Szalaiego w pierwszej części przypomina historię Polaków nad Dunajem w głównych zarysach. Zawsze żywy ruch polonijny na Węgrzech, w latach po zakończeniu II wojny światowej doznał zastoju, zepchnięto go na drugi plan. Druga część omawia okres po 1958 roku, kiedy Gomułka złożył wizytę na Węgrzech, której jednym z owoców była możliwość powstania cywilnej polskiej organizacji kulturalnej w tym kraju.

Trzecia część to zbiór dokumentów pochodzących z dostępnych zasobów archiwalnych. Poważne utrudnienie w pracy badawczej autora stanowił fakt, iż sporą część materiałów źródłowych w dalszym ciągu strzegą klauzule tajności.

Wieczór promocyjny moderowany przez wybitnych ekspertów spraw polsko-węgierskich prof. Istvána Kovácsa i prof. Csabę Gy. Kissa oraz autora książki Attilę Szalaiego swą obecnością zaszczycił ambasador RP na Węgrzech prof. Jerzy Snopek, doradca wicepremiera Węgier Zsolta Semjéna pan Zoltán Csalloközi, obecni byli Poloniści, członkowie “Bema” i przyjaciele autora opracowania. Funkcję gospodyni spotkania pełniła prezes stowarzyszenia Korinna Wesolowski.

Książka pt. “Jedna organizacja – podwójna misja. Tolerowany katalizator na kadarowskich Węgrzech” jest siódmym z rzędu Zeszytem Historycznym przygotowanym w redakcji kwartalnika “Głos Polonii”, a wydanym w grudniu 2019 r.

(b. fot. B.Pál)